اجزای خودرو

دستگاه تهویه

 به دستگاه‌هایی اعم از پنکه، کولر و یا بخاری گفته می‌شود که هوای درون وسیله نقلیه را جابه‌جا و یا دمای آن را کاهش یا افزایش دهد.

چراغ توقف (چراغ ترمز)

 عبارت از چراغ‌هایی است که هنگام به کار بردن ترمز پایی برای کاهش سرعت یا توقف به کار می‌رود تا توجه لازم را به استفاده کنندگان از راه در پشت سر وسیله نقلیه بدهد.

چراغ جانبی جلو (چراغ‌های کوچک جلو)

 عبارت از چراغ‌هایی است که حضور وسیله نقلیه و عرض آن را از سمت جلو نشان می‌دهد.

چراغ جانبی عقب (چراغ‌های کوچک عقب)

 عبارت از چراغ‌های است که حضور وسیله نقلیه و عرض آن را از سمت عقب نشان می‌دهد.

چراغ جانبی وسایل نقلیه طویل

 عبارت از چراغ‌هایی است که در امتداد طول وسایل نقلیه طویل به کار می‌رود تا رانندگان وسایل نقلیه دیگر قادر به تشخیص طول آن شوند. این چراغ‌ها برای هر دو طرف در نظر گرفته شده و در قسمت عقب قرمز رنگ و در قسمت جلو زرد رنگ می‌باشند و در حدود هر 3 متر از طول وسیله نقلیه نصب می‌شوند.

چراغ دنده عقب

 عبارت از چراغی است که راننده وسیله نقلیه به کار می‌برد تا مسیر حرکت را در قسمت عقب وسیله نقلیه روشن کرده و به‌این‌ترتیب به دیگر استفاده کنندگان از راه اخطار نماید که وسیله نقلیه در حال راندن به عقب بودن و یا می‌خواهد به عقب براند.

چراغ رانندگی (نوربالا)

 عبارت است از چراغ‌هایی که جلوی وسیله نقلیه را تا فاصله دور روشن می‌کند.

چراغ عبور (نور پایین)

 عبارت است از چراغ‌هایی که جلوسیله نقلیه را در فاصله نزدیک روشن می‌کند و موجب خیره شدن چشم یا ناراحتی رانندگانی که از طرف مقابل می‌آیند و دیگر استفاده کنندگان از راه نخواهد شد.

چراغ مه

 عبارت است از چراغی است که در اتومبیل نصب شده و برای بهتر دیدن راه در هنگام مه و برف و باران سیل‌آسا و گرد و غبار و مانند آن به کار می‌رود.

کمربند ایمنی

 تسمه‌ای که نیم‌تنه بالای راننده و هر یک از سرنشینان را تحت کنترل و مهار ایمن خود قرار می‌دهد تا در هنگام ضرورت، همچون کاهش ناگهانی سرعت یا توقف آنی خودرو که ممکن است ناشی از ترمز یا برخورد با جسم دیگر یا حوادث دیگر باشد، مانع از جدا شدن سرنشینان و راننده از صندلی خود و اصابت به شیشه جلو یا دیگر قسمت‌های درونی و یا پرتاب شدن به بیرون خودرو شود و حداقل دارای دو نقطه اتکا باشد.

سوئیچ استارت

 با استفاده از این سوئیچ موتور خودرو روشن یا خاموش می‌شود. محل سوئیچ استارت معمولاً در کنار غربیلک فرمان و سمت راست آن قرار دارد.

غربیلک فرمان

 با چرخاندن غربیلک یا چرخ فرمان می‌توان جهت حرکت خودرو را تغییر داد. ازآنجایی‌که دو دست راننده در بیشتر مواقع بر روی غربیلک فرمان می‌باشد، بسیاری از اهرم‌ها و کلیدهای کنترلی را بر روی فرمان یا اطراف آن تعبیر می‌نمایند که ازجمله می‌توان به بوق، راهنما و چراغ‌های خودرو اشاره نمود.

دکمه بوق در بعضی از خودروها بر روی غربیلک فرمان و در بعضی دیگر بر روی اهرم‌های جانبی غربیلک فرمان قرار دارد.

بعضی از نقص‌های مهم فنی در خودروی، تأثیر خود را در غربیلک فرمان نشان می‌دهند؛ بنابراین علاوه بر این‌که این وسیله کلیدی‌ترین ابزار در کنترل خودرو می‌باشد، می‌تواند به‌عنوان بازخوردی مناسب، صحت یا عدم سلامت بخش‌های مهمی از خودرو همچون سیستم جلوبندی وضعیت فرمان پذیری را آشکار نماید.

به‌عنوان مثال. بالانس نبودن دینامیکی چرخ‌ها باعث ایجاد نیروی گریز از مرکز به محور چرخ و انتقال آن از طریق سیستم جلوبندی به غربیلک فرمان می‌شود. این نوع نقص فنی در نهایت خود را با لرزش غربیلک فرمان در سرعت‌های بالا نشان می‌دهد. بالانس نمودن تایرهای خودرو که با صرف هزینه‌ای کم انجام می‌شود، ازجمله اقداماتی است که به‌منظور حفظ ایمنی سرنشینان باید انجام داد.

سیستم هدایت و فرمان

 سیستم هدایت و فرمان با توجه به میزان چرخش غربیلک فرمان توسط راننده، وظیفه کنترل جهت و میزان گردش چرخ‌های جلو را به عهده‌دارد. به بیان ساده‌تر، به مجموعه مکانیسم یا مکانیسم‌هایی که از غربیلک فرمان شروع و تا پشت چرخ‌های جلو امتداد پیدا نموده وظیفه تغییر جهت تایرها را به عهده‌ دارند، سیستم فرمان یا به‌اصطلاح جلوبندی خودرو می‌گویند. سلامت فنی کلیه قطعات این سیستم، تأثیر بسیار بالایی در تأمین ایمنی سرنشینان خودرو دارد.

سیستم هدایت و فرمان یا همان جلوبندی باید دست کم هر 6 ماه یک‌بار توسط مراکز مجاز مورد بازرسی و کنترل قرار گیرند. رانندگی با خودرویی که سیستم فرمان پذیری‌اش معیوب باشد، می‌تواند منجر به تصادفات و حوادث غیر قابل جبرانی گردد.

درصورتی‌که سیستم فرمان خودرو هیدرولیکی باشد، مخزن روغن هیدرولیک ترمز نیز باید به‌صورت دوره‌ای بازدید و بررسی شود.

دو نکته را در خصوص سلامت فرمان باید مدنظر داشت؛

• برگشت‌پذیری خودکار غربیلک فرمان پس از انجام گردش‌ها: پس از اتمام عملیات گردش، غربیلک فرمان باید قادر باشد به‌صورت خودکار و بدون نیروی دست به حالت اولیه خود برگردد.
• لقی و یا خلاصی مجاز غربیلک فرمان: غربیلک فرمان باید در حدود ۲ تا ۳ سانتی‌متر (حدود ۱۰ درجه) دارای خلاصی باشد؛ بدین معنی که با چرخاندن فرمان تا حدود کمتر از ۲ تا ۳ سانتی‌متر، جهت تایرهای جلو در نتیجه جهت خودرو تغییری نمی‌کند. وجود لقی یا خلاصی فرمان بدین منظور پیش‌بینی شده است که با هر تکان کوچکی به‌ویژه در سرعت‌های بالا، جهت خودرو به‌سرعت عوض نگردد چراکه در غیر این صورت بسیار خطرساز خواهد بود. درصورتی‌که فرمان دارای خلاصی نباشد و یا میزان خلاصی آن بیشتر از حد مجاز باشد، نشان دهنده معیوب بودن سیستم هدایت و فرمان پذیری خودرو می‌باشد که در اولین فرصت باید برای تعمیر آن اقدام نمود.

پدال‌های گاز، ترمز و کلاچ

 در خودروهای دنده‌ای معمولی (غیر اتومات)، در مقابل پای راننده ۳ پدال تعبیه شده است که از راست به چپ به ترتیب عبارت‌اند از پدال گاز، پدال ترمز و پدال کلاچ. پدال‌های برای فعال شدن باید به کمک پاها تحت فشار قرار گیرند. از پای چپ برای کنترل پدال کلاچ و از پای راست برای کنترل پدال‌های گاز و ترمز استفاده می‌شود.

دسته دنده

 اهرم دسته دنده معمولاً در سمت راست راننده و بالای اهرم ترمز دستی تعبیه می‌شود. اهرم دنده به‌طور مستقیم با مجموعه جعبه دنده (گیربکس) ارتباط دارد. گیربکس خودروهای سواری معمولاً ۵ حالته (5 سرعته) می‌باشند. این علامت برای آگاهی راننده بر روی دسته دنده حک شده است. منظور از علائم R و N به ترتیب Rwverse و Nutural به معنی عقب و خنثی می‌باشد؛ بنابراین با قرار دادن اهرم دنده در حالت Rخودرو آماده حرکت به سمت عقب می‌گردد. قرار دادن دنده در حالت N نیز به معنای خلاص بودن دنده می‌باشد، بدین معنی که در این حالت نیرویی به پشت چرخ‌ها محرک منتقل نخواهد شد و در واقع چرخ‌های محرک همچون چرخ‌های هرزگرد عمل خواهند کرد. مابقی حالت‌ها (۱ تا ۵)، دنده‌های رو به جلو بوده برای حرکت کردن به سمت جلو استفاده می‌شوند.

اهرم ترمز دستی

 منظور از ترمز دستی، ترمزی است که اهرم آن توسط دست تحریک می‌شود با توجه به نوع عملکرد ترمز دستی بهتر است این نوع ترمز، ترمز توقف و یا ترمز پارک گزارش شود چراکه از این نوع ترمز تنها به هنگام توقف کامل خودرو یا در سرعت‌های بسیار پایین می‌توان استفاده نمود. استفاده از ترمز دستی در سرعت‌های بالا منجر به از دست رفتن پایداری خودرو شده شرایط واژگونی آن را فراهم می‌کند اهرم ترمز دستی در سمت راست راننده و در کنار صندلی وی تعبیه شده است. در انتهای بالایی اهرم ترمز دستی، ضامنی تعبیه شده است. هنگام حرکت دادن اهرم، ضامن را باید به حالت فشرده نگه داشت. با رها کردن اهرم ترمز دستی و همچنین ضامن انتهایی آن، اهرم ترمز دستی در همان محل باقی خواهد ماند. کشیدن ترمز دستی بدون فشردن ضامن، باعث استهلاک زودتر لنت‌ها می‌شود.

ترمز دستی به‌عنوان ترمز ثانویه و ترمز پایی به‌عنوان ترمز اولیه و ترمز سرویس شناخته می‌شود. همان‌طور که گفته شد وظیفه اصلی ترمز دستی نگه داشتن خودرو در حالت متوقف هنگام پارک کردن و ترک خودرو می‌باشد. مدار عملکرد ترمز دستی از مدال عملکرد ترمز پای به‌طور کامل مجزا می‌باشد.

ترمز دستی معمولاً فقط بر چرخ‌های عقب عمل می‌کند اما ترمز سرویس (ترمز پایی) مطابق با الزامات استانداردهای خودرویی باید بر تمامی چرخ‌ها عمل کند. انتقال نیرو در سیستم ترمز دستی توسط سیستم‌های فلزی انجام می‌شود اما در سیستم ترمز پایی از روغن ترمز برای این کار استفاده می‌شود.

به‌منظور آنکه نیروی نگه دارندگی در ترمز دستی به مقدار لازم ایجاد می‌شود ضروری است که اهرم آن به اندازه کافی به سمت بالا کشیده شود. درصورتی‌که اهرم بیش از حد متعارف به سمت بالا کشیده شود اما نیروی بازدارندگی ترمز همچنان ضعیف باشد، باید مقدار کشش در ترمز دستی تنظیم شود.

- ترمز دستی باید بتواند وسیله نقلیه را به هر صورتی که بارگیری شده و یا مسافر حمل می‌نماید، در شیب 16 درصد سربالایی و یا سرازیری در حال توقف نگهدارد. منظور از ترمز دستی، ترمزی است که اهرم آن توسط دست تحریک می‌شود و تنها در شرایط توقف کامل و یا در سرعت‌های بسیار پایین قابل استفاده است. استفاده از ترمز دستی در سرعت‌های بالا منجر به از دست رفتن پایداری خودرو شده شرایط واژگونی آن را فراهم می‌کند.

موتور

به‌طورکلی، موتور دستگاهی است که انرژی حرارتی و شیمیایی موجود در سوخت را به انرژی جنبشی یا مکانیکی تبدیل می‌کند. هوا و سوخت با نسبت معین و مشخصی وارد موتور شده و از نیروی حاصل از انفجار آن‌ها تولید قدرت می‌شود.

به‌وسیله موتور خودرو، حرکت خطی پیستون به حرکت دورانی میل‌لنگ تبدیل شده و این حرکت دورانی به‌وسیله مکانیسم‌های مختلف تا پشت چرخ‌های محرک رسانده می‌شود.

بنابراین می‌توان گفت که موتور خودرو به‌طورکلی دارای یک ورودی و یک خروجی است. ورودی آن هوا و سوخت است و خروجی آن نیز عبارت است از انرژی تولید شده و ذخیره شده در میل‌لنگ دوار و چرخ طیار.

صافی هوا

 صافی یا فیلتر هوا در مسیر هوای ورودی به موتور قرار داشته وظیفه آن ممانعت از ورود گرد و غبار و دیگر ذرات معلق به داخل موتور و فضای احتراق می‌باشد. بدیهی است ورود این‌گونه ذرات به همراه هوا به داخل موتور و محفظه احتراق علاوه بر کاهش بازدهی موتور، افزایش مصرف سوخت و افزایش آلایندگی و آلاینده‌های خروجی از اگزوز، به بدنه داخلی سیلندرها نیز آسیب می‌رساند؛ بنابراین صافی هوا نقش مهمی در انجام صحیح احتراق خواهد داشت. در صورت کثیفی بیش از حد فیلتر هوا و عدم توانایی عبور هوا از منافذ آن، مقداری از انرژی موتور مصرف غلبه به نیروی مقاوم در فیلتر می‌شود و بدین ترتیب بازدهی موتور کاهش می‌یابد.

فیلترها از لحاظ شکل ظاهری دارای انواع مختلف استوانه‌ای و صفحه‌ای می‌باشند.

توصیه می‌شود دست کم در هر بار تعویض روغن‌موتور، فیلتر هوا نیز تعویض گردد. البته در مناطق با آلایندگی و گرد و غبار بیشتر، ضروری است که فیلتر هوا زودتر از زمان پیشنهادی فوق تعویض شود.

سوراخ کردن، شستشو یا برداشتن فیلتر هوا، به‌طور قطع باعث آسیب رسی و ایجاد خسارت به موتور می‌گردد.

سیستم انتقال قدرت (کلاچ، گیربکس و دیفرانسیل)

 قدرت اولیه‌ای که در موتور تولید می‌شود توسط سیستمی به نام سیستم انتقال قدرت به پشت چرخ‌های محرک رسانده می‌شود. امروزه در اغلب خودروها سواری، چرخ‌های جلو محرک هستند و چرخ‌های عقب متحرک (هرز گرد). در بعضی از انواع خودرو نیز (بیشتر خودروهای شاسی بلند) هر چهار چرخ محرک هستند.

منظور از چرخ‌های محرک چرخ‌هایی هستند که به حرکت درآورنده خودرو می‌باشند اما چرخ‌های متحرک یا هرز گرد چرخ‌هایی هستند که بر اثر حرکت خودرو دوران می‌کنند و قدرت یا نیروی به حرکت درآورنده‌ای در پشت آن‌ها وجود ندارد.

به‌طورکلی می‌توان گفت که سیستم انتقال قدرت دارای ۳ بخش اصلی کلاچ، گیربکس و دیفرانسیل است.

سیستم کلاچ رابطه میان موتور و گیربکس است. با فشردن پدال کلاچ، انتقال قدرت میان موتور و گیربکس قطع می‌شود و در نتیجه هیچ نیرویی به پشت چرخ‌های محرک منتقل نمی‌شود.

در مسیر انتقال قدرت از موتور به چرخ‌های محرک، بعد از سیستم کلاچ، گیربکس یا همان جعبه دنده وجود دارد. وظیفه گیربکس ایجاد تعادل میان سرعت و نیرو است؛ بدین معنی که در بعضی شرایط همچون سربالایی‌ها احتیاج به نیروی زیاد اما سرعت کم است و یا به‌طور برعکس در بعضی موارد همچون مسیر هموار اتوبان‌ها نیاز به‌سرعت بالا اما نیروی کمتری می‌باشد. بدون انتخاب دنده مناسب در شرایط مختلف، امکان ادامه مسیر وجود نداشته و یا باعث تحمیل شدن خسارت فنی بالایی به سیستم انتقال قدرت می‌گردد. سیستم گیربکس امروزه در بسیاری از خودروهای پیشرفته به‌صورت اتومات (خودکار) بوده و دیگر به‌صورت دستی انجام نمی‌شود.

بعد از گیربکس، قدرت به‌طور مستقیم بین چرخ‌های محرک تقسیم نمی‌شود بلکه ابتدا وارد دیفرانسیل شده سپس از آنجا قدرت و سرعت به‌طور متناسب بین چرخ‌های محرک تقسیم می‌گردد. در شرایط مختلف ازجمله به هنگام دور زدن، چرخ‌هایی که رو به داخل پیچ دارند باید نسبت به چرخ‌هایی که دورتر از مرکز پیچ قرار دارند تعداد دور کمتر بزنند؛ در غیر این صورت خودرو قادر به تغییر جهت نخواهد بود. مجموعه مکانیزم چرخ دنده‌ای که داخل دیفرانسیل تعبیه شده است، وظیفه انجام این کار را دارد.

سیستم روغن‌کاری

 بنا به اصل اصطکاک، هرگاه دو جسم به هر نحوی با یکدیگر تماس داشته و با همدیگر کار کنند در اثر اصطکاک تولید گرما خواهند کرد که در نتیجه منبسط می‌گردند. برای خنثی کردن این اصطکاک و گرما، بین قطعات متحرک موتور را باید روغن‌کاری کرد تا از سائیدگی و فرسودگی قطعات جلوگیری به عمل آمده و ضمن روانکاری، خنک نیز بشوند.

مهم‌ترین وظیفه روغن چرب کنندگی و روانکاری قطعات در حین کار می‌باشد. در بعضی از اتومبیل‌های سواری مدرن، امروزه برای خنک کردن سریع روغن از رادیاتور روغن، که معمولاً در محدوده رادیاتور آب قرار دارد استفاده می‌گردد.

معمولاً مقدار ذرات اضافی در زمان تعویض روغن به علت بی‌احتیاطی وارد موتور می‌شوند. همچنین اگر پلیسه از فرسایش قطعات به وجود آیند، در ضمن گردش روغن این ذرات در فیلتر روغن اتومبیل باقی‌مانده و روغن پس از تصفیه به‌صورت یک مایع تمیز کننده وارد کانال‌های روغن شده مشغول روانکاری و روغن‌کاری قطعات می‌شود.

کنترل و تعویض روغن‌موتور

 مقدار حجم روغن‌موتور در خودروهای مختلف متفاوت است. در انواع مختلف خودروهای سواری، مقدار این روغن می‌تواند بین ۴ تا ۶ لیتر باشد. البته این مقدار در هر خودرو دقیقاً مشخص و معین می‌باشند.

یکی از مهم‌ترین موضوعات در زمینه سرویس و نگهداری خودرو، کنترل روغن‌موتور می‌باشد. روغن‌موتور طی کارکردی معین خاصیت‌های خود را ازجمله خاصیت چسبندگی را از دست داده کارآیی لازم را برای روانکاری یا جذب کثیفی‌ها و ذرات معلق نخواهد داشت. لذا ضروری است که روغن‌موتور طی دوره‌های زمانی مشخصی تخلیه و سپس روغن جدید به موتور تزریق گردد.

عمر مطلوب روغن‌موتور بستگی به میزان استفاده از خودرو همچنین کیفیت روغن خریداری شده دارد. روغن‌های معمولی در حدود ۸ تا ۱۰ هزار کیلومتر کارایی دارند. رانندگان خودرو باید دفترچه کوچکی مخصوص سرویس و نگهداری خودرو داشته باشند تا هنگام انجام هر نوع سرویس و نگهداری، تاریخ و کیلومتر خودرو را در آن یادداشت نمایند انجام این کار باعث می‌شود تا تعویض‌ها و تغییرات لازم در خودرو را به‌موقع انجام دهند.

دست کم هفته‌ای یک‌بار به‌وسیله سیم یا گیج روغن، سطح روغن‌موتور را کنترل نمایید. گیج روغن دارای حلقه‌ای در انتهای خود می‌باشد که به کمک آن می‌توان گیج را به‌راحتی از محل خود که در کنار بلوک موتور قرار دارد بیرون کشید. در انتهای دیگر گیج دو علامت حک شده است که دو حد مجاز حداقلی و حداکثری سطح روغن‌موتور را نشان می‌دهد. سطح روغن‌موتور از مقدار روغنی که به گیج آغشته شده است، مشخص می‌شود. سطح روغن باید بین دو علامت مذکور قرار داشته باشد. پایین‌تر بودن سطح روغن از علامت حک شده پایینی و یا بالاتر بودن آن از علامت حک شده  بالایی نشانه خوبی نبوده باید مورد بررسی قرار گیرد.

توجه داشته باشید که هنگام انجام این کنترل، موتور خودرو باید خاموش باشد و مقداری نیز از خاموش بودن آن گذشته باشد. همچنین کنترل گیج روغن باید در محلی از راه که صاف بوده و در سراشیبی قرار نداشته باشد و انجام پذیرد.

فیلتر روغن

 یکی از بخش‌های مهم در سیستم روغن‌کاری، فیلتر روغن یا صافی روغن است. در کلیه موتورها برای تصفیه روغن، از فیلتر روغن استفاده می‌شود. در صورت نبودن این فیلتر، ذرات معلق می‌تواند وارد مجراها و محل‌های روغن‌کاری شده و بخش‌های مختلف موتور به‌ویژه سطح داخلی سیلندرها آسیب برساند.

عدم تعویض به‌موقع صافی روغن باعث گرفتگی منافذش شده در نتیجه فیلتر از انجام وظیفه‌اش باز می‌ماند. لذا به‌ناچار سوپاپ اطمینان باز می‌شود و سیال روغن بدون جداسازی ذرات معلق از آن وارد مدار روغن‌کاری می‌شود.

توصیه می‌شود فیلتر روغن در هر 10 هزار کیلومتر پیمایش خودرو تعویض گردد.

سیستم خنک کاری

 در اثر کار کردن موتور و انفجارهای متعدد در آن، گرمای زیادی تولید می‌شود. اگر نتوان این گرما را از موتور دور کرد، گرمای تولید شده باعث خوردگی و ذوب شدن قسمت‌هایی از قطعات موتور و توقف حرکت آن می‌گردد. شکل زیر سیستم خنک کاری موتور را به‌طور معمول در اکثر خودروهای قدیمی‌تر استفاده می‌شود نشان می‌دهد.

 سیستم خنک کاری موتور دارای اجزای مختلفی است که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از رادیاتور، در رادیاتور، واتر پمپ (پمپ آب)، ترموستات، پروانه یا فن الکتریکی.

رادیاتور، مخزن آب سیستم خنک کاری بوده علاوه بر آن‌که با پخش شدن آب داخل شبکه‌ها و مجرای داخلی آن و تولید باد از طرفی دیگر، منجر به خنک شدن آب می‌شود.

در رادیاتور همچون سوپاپ اطمینان عمل کرده و هنگامی‌که فشار بخار از یک حد معینی بیشتر شود، اجازه می‌دهد بخار آب تا برگشت به فشار مجاز خارج شود. اضافه کردن یا ریختن آب به داخل رادیاتور نیز از طریق در رادیاتور انجام می‌شود.

وظیفه واتر پمپ به گردش در آوردن آب داخل پوسته موتور و اطراف سیلندرها می‌باشد.

ترموستات وظیفه قطع وصل کردن مدار آب از موتور به رادیاتور را عهده‌دار است. زمانی که دمای آب از حد معینی پایین‌تر بیاید، دریچه ترموستات بسته شده اجازه گردش آب را در مدار نمی‌دهد.

پروانه که قطعه‌ای از جنس پلاستیک بوده و دارای ۲ تا 6 پره می‌باشد به‌طور مداوم می‌چرخد و هوا را از میان شبکه رادیاتور عبور می‌دهد و به سمت موتور هدایت می‌کند و بدین‌وسیله بلوک موتور زودتر خنک می‌شود.

پروانه دور خود را توسط تسمه‌ای به‌طور مستقیم از میل‌لنگ موتور می‌گیرد. البته در خودروهای امروزی پروانه حذف شده و به‌جای آن از فن یا فن‌های الکتریکی استفاده می‌شود. خودروهایی که به‌جای پروانه دارای فن هستند، فاقد تسمه پروانه می‌باشند. در این نوع خودروها برای چرخش دینام از تسمه دینام استفاده می‌شود. تسمه دینام قدرت خود را از چرخش میل‌لنگ تأمین می‌کند. تسمه دینام از لحاظ میزان کشش، در بعضی از خودروها نیاز به بازدید و کنترل دوره‌ای دارد.

 مزیت فن الکتریکی آن است که چرخش آن وابسته به میل‌لنگ نیست یعنی پروانه قدرت خود را به‌صورت مکانیکی و توسط تسمه پروانه از میل‌لنگ دریافت می‌کند اما فن به‌صورت الکتریکی بوده و منبع تأمین قدرت آن سیستم برق خودرو می‌باشد. فرق مهم دیگر این دو سیستم در نحوه  کارکرد آن‌ها می‌باشد. ازآنجایی‌که پروانه قدرت خود را از طریق تسمه پروانه از میل‌لنگ موتور می‌گیرد، لذا روشن و خاموش شدن آن نیز منوط به موتور می‌باشد. به‌عنوان مثال هرگاه موتور روشن باشد پروانه هم در حال دوران خواهد بود هرچند هوا خنک باشد و نیازی به خنک کاری بیش از حد پروانه نباشد؛ اما سیستم فن بدین شکل نبوده و هرگاه مورد نیاز باشد روشن یا خاموش می‌شود.

بدین ترتیب در هوای گرم و زمانی‌که موتور داغ است، فن بعد از خاموش کردن موتور و تا زمان خنک شدن موتور به کار خود ادامه می‌دهد. همچنین در زمستان و در هوای سرد که نیازی به چرخش مداوم پروانه نمی‌باشد، فن تا زمانی که موتور داغ نکرده است خاموش باقی می‌ماند و بدین‌وسیله در مصرف انرژی صرفه‌جویی می‌شود.

بدیهی است سیستم فن بر پروانه برتری دارد چراکه باعث افزایش راندمان موتور و کاهش مصرف سوخت می‌گردد.

تسمه پروانه علاوه بر آن‌که باعث گردش پروانه می‌شود، دینام را نیز می‌چرخاند. توصیه می‌شود دست کم ماهی یک مرتبه میزان کشش تسمه پروانه کنترل شود. تسمه پروانه نباید بیش از حد سفت یا شل باشد. تسمه باید در حدود یک سانتی‌متر آزادی داشته باشد. با فشار دادن دست بر روی تسمه می‌توان به میزان لقی آن پی برد.

سیستم تعلیق

 سیستم تعلیق علاوه بر تأمین راحتی راننده و سرنشینان هر خودرو در حین حرکت، وظیفه حفظ تعادل و پایداری خودرو را نیز به هنگام عبور از پستی یا بلندی‌های راه به عهده‌دارد. یک سیستم تعلیق خوب، تأثیر بسیار زیادی در ممانعت از واژگونی خودرو به هنگام گذر از پیچ‌های تند و یا به هنگام فرمان دادن‌های تند و تیز دارد.

سیستم تعلیق مجموعه فنرها، کمک‌فنرها و مکانیسم‌هایی است که اتصال میان چرخ‌ها و محورها را با شاسی و بدنه خودرو را تأمین می‌نماید. 
ازآنجایی‌که تنها چرخ‌ها با سطح جاده در تماس‌اند، دست‌اندازها و ناهمواری‌های جاده ابتدا به آن‌ها انتقال می‌یابد؛ بنابراین اگر سیستم تعلیق یک خودرو مناسب نباشد، نه‌تنها ارتعاشات زیادی را به بدنه خودرو سرنشینان آن تحمیل خواهد کرد بلکه تماس کامل میان تایرها و سطح جاده نیز حفظ نخواهد شد و فرمان‌پذیری و سیستم هدایت خودرو دچار اختلال خواهد شد گشت.

سیستم برق

 در موتورهای بنزینی، برای انجام عمل انفجار در موتور نیاز به جرقه می‌باشد که این جرقه به‌صورت الکتریکی و توسط شمع‌ها زده می‌شود. از دیگر مواردی که در خودرو نیاز به برق می‌باشد سیستم روشنایی می‌باشد. راه‌اندازی اولیه  خودرو نیز نیازمند جریان الکتریکی است.

امروزه با پیشرفت صنعت خودرو، بخش‌های بسیار بیشتری از خودرو به‌صورت برقی در آمده‌اند. دلیل این موضوع آن است که با کنترل جریان الکتریکی در سیستم‌های مختلف خودرویی، می‌توان به بازدهی بالاتر و در نتیجه کاهش مصرف کمتری در سوخت دست یافت. ازجمله این موارد می‌توان به قطعات پروانه و فن الکتریکی اشاره نمود که پیش‌تر در مورد آن صحبت گردید.

دینام وظیفه تولید برق در خودرو را دارد. دینام مانند ژنراتور کوچکی است که دور خود را از میل‌لنگ گرفته باعث تولید برق می‌شود؛ اما بدیهی است، زمانی که خودرو خاموش است دیگر برقی توسط دینام تولید نمی‌شود. بنابراین در سیستم برق خودرو قطعه‌ای به نام باتری پیش‌بینی شده است که در زمان روشن بودن خودرو توسط دینام شارژ می‌شود تا به هنگام خاموش بودن موتور، بتوان از برق باتری برای راه‌اندازی خودرو دیگر مصارف استفاده نمود.

مقدار ولتاژ باتری در خودروهای معمول سواری ۱۲ ولت است. باتری دارای دو قطب مثبت و منفی است. قطب مثبت به سیستم برق‌رسانی و قطب منفی به بدنه وصل می‌شود. باتری‌ها امروزه در دو نوع تولید می‌شوند. یک نوع از آن‌ها باتری خشک است که معروف به باتری اتمی می‌باشد. نوع دیگری از آن‌ها باتری‌های معمولی هستند که در آن‌ها از آب باتری یا آب مقطر استفاده می‌شود.

سیستم اگزوز

 سیستم اگزوز یا تخلیه دود در خودرو چند وظیفه مهم بر عهده‌دارد:

1. هدایت گازهای باقیمانده ناشی از عمل احتراق موتور به سمت خارج
2. کاهش صدای بالای موتور
3. کاهش آلایندگی گازی خروجی از موتور

سیستم اگزوز قبل از خارج نمودن گازهای باقی‌مانده از عمل احتراق و انفجار در موتور، وظیفه دارد نسبت به کاهش دو نوع آلایندگی ناشی از موتور اقدام نماید؛

• آلایندگی هوای ناشی از گازهای زیان‌بار بر سیستم تنفسی انسان
• آلایندگی صوتی ناشی از عملکرد موتور

کاهش آلایندگی نوع اول بر عهده کاتالیست و آلایندگی نوع دوم بر عهده با فلز یا صدا خفه کن می‌باشد.

مبدل کاتالیستی بخشی از سیستم اگزوز در خودروهای پیشرفته امروزی است. در این بخش گازهای مضر با مواد موجود در کاتالیست ترکیب شده و طی فرآیندهای شیمیایی به گازها یا مواد بی‌ضرر تبدیل می‌شوند. بخش مهم دیگر سیستم اگزوز صدا خفه کن می‌باشد. همان‌طور که از نام این بخش مشخص است، صدای نابهنجار موتور در حین کار کردن، در این قسمت به‌شدت کاسته می‌شود.

کیسه هوا

 یکی از تکنولوژی‌های پیشرفته در زمینه ایمنی خودرو، سیستم کیسه هوا یا ایربگ می‌باشد.

یکی از قسمت‌های اصلی کیسه هوا، کیسه یا غشائی انعطاف‌پذیر است که در هنگام تصادف با تشخیص حسگر مخصوص ضربه، از هوا یا گازهای دیگر پر می‌شود. کیسه هوا که غربیلک فرمان، داشبورد یا پشت صندلی‌های جلو نصب می‌شود، به هنگام تشخیص ضربه ناشی از تصادف از روبرو در کسری از ثانیه باز می‌شود و باعث حفاظت سرنشین و مانع از برخورد وی با قسمت‌های مختلف خودرو می‌گردد و در واقع انرژی جنبشی سرنشین که به‌طور کامل توسط کمربند ایمنی جذب نشده است، توسط کیسه هوا جذب می‌گردد.

خاطر نشان می‌سازد که فعال شدن کیسه هوا در حالتی که کمربند ایمنی بسته نشده باشد، نه‌تنها باعث نجات سرنشین نخواهد شد بلکه به‌طور برعکس با توجه به ضربه‌ای که حاصل برخورد فرد با کیسه هوا است، نتایج مخرب‌تری خواهد داشت.

تکنولوژی کیسه‌های هوا جانبی طی چند سال اخیر به‌سرعت پیشرفت کرده است و از انواع مختلفی از آن طراحی و تولید شده است. به‌عنوان مثال می‌توان به کیسه‌های هوای جانبی اشاره نمود که در لبه‌های کناری بالای درهای خودرو نصب می‌شوند و باعث حفاظت از سر و قفسه سینه در برخوردهای جانبی می‌گردند.

روغن گیربکس و دیفرانسیل

امروزه در خودروهای دیفرانسیل جلو (خودروهایی که چراغ‌های جلو در آن‌ها محرک است)، سیستم گیربکس و دیفرانسیل با یکدیگر یکپارچه شده داخل یک مجموعه قرار دارند. این مجموعه شامل تعداد زیادی چرخ دنده است که لازم است به‌طور مرتب روغن‌کاری شوند. برای این مجموعه یک نوع روغن خاص که معمولاً واسکازین است پیش‌بینی شده است و هر دو بخش جعبه دنده و دیفرانسیل توسط این روغن روانکاری می‌شود.

طول عمر روغن واسکازین نسبت به روغن‌موتور بیشتر است چراکه دیگر با بخش‌های گرم و داغ موتور درگیر نمی‌باشد.

هر زمان که روغن‌موتور تعویض می‌شود ضروری است که سطح روغن گیربکس نیز کنترل گردیده در صورت کمبود روغن به آن اضافه شود. البته بعد از هر 30 هزار کیلومتر پیمایش (به‌طور تقریبی معادل یک سال) توصیه می‌شود که روغن جعبه دنده به‌طورکلی عوض شود.

آمپر آب

 در صفحه داشبورد مقابل راننده، نشانگرهای مختلفی نصب شده است که ضروری است وی به آن‌ها توجه لازم و کافی داشته باشد. یکی از این نشانگرها که به آمپر آب معروف است، درجه حرارت آب موتور را نشان می‌دهد. در شکل زیر نشانگر درجه حرارت آب موتور و همچنین نشانگر سوخت خودرو (آمپر سوخت) را نشان می‌دهد که آمپر آب در شرایط بحرانی قرار گرفته و سوخت خودرو نیز در پایین‌ترین حد خود است. وظیفه سنجه سوخت (نشانگر سوخت یا آمپر سوخت) نشان دادن وضعیت سوخت خودرو است.

درصورتی‌که درجه آب رو به افزایش نهاد و به سمت درجه حداکثر پیش رفت، باید موتور را خاموش کرده، عیب‌یابی را آغاز نمود. البته درصورتی‌که موتور جوش آورده باشد خاموش کردن سریع آن صحیح نمی‌باشد.

در شرایطی که دمای آب به نقطه جوش خود می‌رسد شروع به تبخیر شدن می‌کند. البته حجم آب نیز بر اثر بالا رفتن دما، افزایش پیدا می‌کند. آبی که افزایش حجم پیدا نموده و مقداری از آن نیز به‌صورت بخار درآمده از منبع انبساط سیستم خنک کاری سرریز می‌نماید. وقوع چنین شرایطی را جوش آوردن موتور می‌گویند. در چنین شرایطی در کنار راه متوقف شوید اما خودرو خاموش نکنید و هرگز در رادیاتور را نیز باز نکنید چراکه آب داغ به سمت صورت شما فوران خواهد نمود و آسیب‌های جدی وارد خواهد کرد. اگر کولر خودرو روشن است آن را خاموش کنید.

برای خنک شدن موتور می‌توان با احتیاط مقداری آب بر روی رادیاتور ریخت. آب به هیچ‌وجه نباید بر روی بلوک موتور ریخته شود. مقدار سیستم خنک کاری را کنترل نمایید. اگر تسمه پروانه پاره شده است، موتور را خاموش نمایید.

اگر جوش آوردن موتور تنها ناشی از فشار کاری وارده بر آن باشد و نه عیب و نقص در سیستم خنک کاری، مخزن انبساط را به اندازه مورد نیاز آب کنید و به حرکت خود ادامه دهید. در صورت خنک شدن موتور به اندازه کافی، می‌توان در رادیاتور را نیز باز نمود و در صورت نیاز به آن آب اضافه نمود.

درصورتی‌که جوش آوردن موتور ناشی از ایراد نقص برای یکی از اجزای سیستم خنک کاری همچون ترموستات، واتر پمپ، تسمه پروانه، شیلنگ‌ها و ... باشد، باید فوراً نسبت به تعمیر یا تعویض آن قطعه اقدام نمود.

تسمه تایم

 میل سوپاپ حرکت دورانی خود را به‌وسیله تسمه تایم یا تسمه تایمینگ که از حرکت دورانی میل‌لنگ تأمین می‌کند. میل سوپاپ وظیفه باز و بسته کردن سوپاپ‌های هوا و دود را در زمان‌های مشخص به عهده‌دارد.

تسمه تایم دارای عمر مشخصی می‌باشد. عمر این تصمیم بسته به نوع خودرو می‌تواند بین ۶۰ تا ۹۰ هزار کیلومتر باشد. پارگی تسمه تایم در حین حرکت در بعضی از انواع خودرو می‌تواند منجر به آسیب‌رسی به بخش‌هایی موتور و ایجاد خسارت گسترده‌تر گردد. لذا توصیه می‌شود که قبل از پایان یافتن عمر تسمه تایم، برای تعویض آن اقدام نمود.

روغن ترمز

 یکی از نکات در خصوص سیستم ترمز، کنترل روغن هیدرولیکی ترمز می‌باشد. روغن ترمز دارای مخزن پلاستیکی کوچکی است که سطح روغن داخل آن را همواره باید در نظر داشت. بدیهی است خودرو بدون روغن ترمز، قادر به ترمزگیری نخواهد بود. سطح روغن داخل مخزن از بیرون قابل تشخیص است و نیازی به باز کردن در آن نمی‌باشد. عمر این روغن طولانی بوده نیازی به تعویض زودهنگام ندارد و در صورت کاهش بیش از اندازه سطح روغن در مخزن ترمز، باید به مقدار نیاز به آن روغن استاندارد اضافه نمود.

وظیفه انتقال نیرو در سیستم ترمز اصلی خودرو بر عهده روغن ترمز است.

باتری

 اگر از باتری‌های معمولی آبی استفاده می‌کنید، دست کم در هر ۱۰ هزار کیلومتر، سطح آب داخل باتری‌ها را کنترل نمایید و در صورت نیاز به آن آب مقطر اضافه نمایید.

شمع

 هر خودرو به تعداد سیلندرهایش دارای شمع می‌باشد. به‌عنوان مثال یک خودروی ۴ سیلندر دارای ۴ شمع می‌باشد. شمع در موتور خودروسیله‌ای است که برای ایجاد انفجار مخلوط سوخت و هوا، ایجاد جرقه می‌نماید. ایجاد جرقه در شمع به خاطر ولتاژ بالای الکتریکی است که به آن اعمال می‌شود.

در هر ۱۰ هزار کیلومتر پیمایش خودرو، شمع‌ها را از موتور باز نمایید و آن را به‌وسیله فرچه یا مسواک آغشته به بنزین بشویید و به کمک فیلر استاندارد، فاصله میان دهانه شمع را کنترل نمایید.

مبدل کاتالیستی

 مبدل کاتالیستی یا کاتالیست کانورتور که در سیستم اگزوز قرار دارد، بعد از طی مسافتی در حدود ۶۰ تا ۸۰ هزار کیلومتر خاصیت خود را از دست می‌دهد و نیاز به تعویض دارد.

در صورت عدم تعویض به‌موقع این دو قطعه، علاوه بر آن‌که از توان موتور کاسته می‌شود، نرخ آلاینده‌های خروجی از اگزوز بیشتر خواهد شد؛ به عبارت دیگر این مبدل نه‌تنها در نقش کاهنده آلایندگی عمل نخواهد کرد بلکه خود به ایجاد آلایندگی بیشتر دامن خواهد زد؛ بنابراین ضروری است به‌منظور حفظ محیط‌زیست و سلامت خود و دیگران، تعویض به‌موقع قطعه بالا همواره در نظر باشد.

کنیستر

 کنیستر که جزو سیستم سوخت رسانی به موتور محسوب می‌شود، از ورود بخارهای بنزین به فضای آزاد جلوگیری به عمل می‌آورد. کنیستر مانند یک اسفنج، بخارهای فرار بنزین را به خود جذب کرده و پس از میعان آن‌ها را دوباره به سیستم سوخت رسانی تزریق می‌نماید.

عمر مفید کنیستر در حدود ۲ سال است و بعد از آن خاصیت خود را از دست می‌دهد. تعویض به‌ موقع این قطعه علاوه بر آن‌که در کاهش مصرف سوخت مفید است، در حفظ سلامتی افراد و محیط‌ زیست نیز تأثیر زیادی دارد چرا که استشمام بخارهای بنزین باعث ایجاد امراض سرطانی می‌گردد.